Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – J.R.R Tolkien’in hayalindeki Hobbitlerin dünyamızda bir karşılığı yok. Elbette Yüzüklerin Efendisi üçlemesinde tasvir edilen kısa boylu yaratıklar Orta Dünya’da kalmalı. Ancak çığır açan bir antropolojik keşif, dünyamızın bir zamanlar kendi Hobbit türlerine sahip olduğunu ortaya çıkardı. Tolkien’inkinden kesinlikle farklı ancak aynı zamanda şaşırtıcı derecede benzer. Homo floresiensis, halk arasında ‘Hobbitler’ olarak biliniyor. Endonezya’nın Flores adasında yaşayan eski bir hominin türüydü. Keşifleri 2004 yılında, LB1 adlı Ling Bua Mağarası’nda bulunan bir iskelete dayanarak duyuruldu.
1 METREDEN DE KÜÇÜKLER
Küçük homininler yaklaşık olarak 120 cm’den kısaydı ve beyinleri bizimkinin üçte biri kadardı. Modern ve daha arkaik fizyolojik özelliklerin bir karışımına sahipti. Arkeologlar aynı mağarada yaklaşık 2 milyon yıl önce baskın olan Oldowan (tarih öncesi dönemlerde yaygın bir arkeolojik taş alet) stiline benzeyen taş aletler buldular. Üstelik geçtiğimiz günlerde Endonezya’daki bir adada bulunan diş ve kemik üzerinde yapılan yeni bir analiz, Hobbitlerin düşündüğümüzden 5 santimetreden daha kısa olduğunu ortaya koydu. Nature Communications dergisinde 6 Ağustos’ta yayınlanan bir araştırmaya göre, 700 bin yıllık fosilleşmiş kalıntılar, bir zamanlar Endonezya anakarasının güneyindeki Flores Adası’nda yaşayan, son derece küçük bir insan türü olan Homo floresiensis’e aitti. Yeni araştırma, bu türün ilk olarak ne zaman kısa boya ulaştığına ışık tutabilir.
Yakın zamana kadar Homo floresiensis’in ortalama 1 metre boyunda olduğu düşünülüyordu. Ancak bu yeni araştırma, Homo erectus’un bir kolu olan türün ortalama 6 santimetre daha kısa olduğunu gösteriyor. Homo erectus, 2 milyon ila 250 bin yıl önce yaşamış ve modern insanlarla benzer vücut ölçülerine sahip soyu tükenmiş bir insan soyundan geliyor. Homo floresiensis olarak adlandırılan Hobbitlerin Endonezya’nın Flores Adası’nda yaklaşık 100 bin önce yaşamış bir insan türü olduğuna dikkat çeken ve ilk kez 2000’li yıların başında keşfedildiğini söyleyen Arkeolog Erman Ertuğrul, “Keşfedilen bu tür, yetişkin boylarının yalnızca 1 metre civarında olmasıyla dikkat çekti. Küçük boyutları ve ayırt edici özellikleri nedeniyle popüler kültürdeki ‘Hobbit’ karakterlerine benzetildiler. Bu isim, onlara benzeyen küçük bir halkı anlatan J.R.R. Tolkien’in eserlerinden ilhamla verildi. Homo floresiensis, küçük beyinlerine rağmen taş aletler yapabilen, avlanma ve ateş kullanma becerilerine sahip karmaşık bir türdü” ifadelerini kullandı.
‘DAHA KÜÇÜK BEYNE VE VÜCUDA SAHİPLERDİ’
Hobbitlerin neden bu kadar kısa olduğuna dair günümüzde birçok teorinin ortaya atıldığını, bunlardan ilkinin patolojik bir durumun veya büyüme bozukluğunun sonucu olarak mikrosefali hastası olan modern insanlar olabilecekleri olduğuna değinen Arkeolog Ertuğrul, “Ancak daha sonra Homo floresiensis’in beyin kalıbının, yine aynı adada yaşayan modern pigmeler veya mikrosefali hastalığıyla herhangi bir benzerlik ya da yakınlık taşımadığı anlaşıldı. Ayrıca modern insan beyninin küçülmüş bir versiyonuna da benzemiyordu. Dolayısıyla bu ihtimaller elendi” diyerek şunları söyledi:
“Hobbitlerin küçük boyutları, bir ihtimal adada yaşamalarına bağlanan ‘adaya özgü cüceleşme’ adı verilen bir evrimsel süreçle açıklanabilir. Bu süreç, izole ortamlarda bulunan hayvan ve bitki türlerinin boyutlarının zamanla küçülmesine yol açıyor. Bu, kaynakların sınırlı olması ve çevre baskısının daha küçük bireylerin hayatta kalmasına olanak tanıması gibi faktörlerle destekleniyor. Neandertallerden farklı olarak, Hobbitler daha küçük beyinlere ve vücutlara sahipti ancak yine de karmaşık davranışlar sergileyebildiler. Ayrıca Neandertaller, Hobbitlerden çok daha geniş bir coğrafyaya yayıldılar ve genetik olarak modern insanlara daha yakındılar. Oysa Hobbitlere dair kanıtlar şimdiye kadar yalnızca Flores Adası’nda bulundu.”
İDDİALAR VAR, YOKSA HÂLÂ YAŞIYORLAR MI?
Erman Ertuğrul, Hobbitlerin insan evrenin karmaşıklığını ve çeşitliliğini anlamamıza yardım ettiğini, modern insanlarla aynı dönemde var olmuş ve çok farklı bir evrimsel yoldan geçmiş bir tür olarak, insan evriminin tekdüze ve doğrusal bir süreç olmadığını gösterdiğini söyledi. “Onların keşfi, insan evriminde çeşitli dallanmaların ve adaptasyon stratejilerinin nasıl geliştiğine dair yeni bir perspektif sunuyor. Bunların haricinde Hobbitlerin adanın ücra köşelerinde hâlâ yaşıyor olabileceklerine dair iddialar var” ifadelerini kullanan Arkeolog Ertuğrul, Hobbitlerin boyutlarının ve anatomik özelliklerinin modern tıpta cücelik olarak bilinen durumdan çok daha farklı olduğuna dikkat çekti.
Cüceliğin, modern insanlarda çeşitli genetik ve hormonal nedenlerle ortaya çıktığını, Hobbitlerin bu boyuta tamamen farklı evrimsel süreçlerle ulaşmış bir tür olduğunu söyleyen Arkeolog Erman Ertuğrul, sözlerini şöyle noktaladı:
“Dolayısıyla Hobbitler, kendi içinde özgün ve farklı bir evrimsel yol izlemiş bir tür olarak değerlendirilmeli ve modern cücelik kavramıyla karıştırılmamalı. Konu hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak isteyenler, ‘Arkeoloji Meraklısının Elkitabı’nda çok daha fazlasını bulabilirler.”